اصولاً بايد گفت در هر علم، دانش، هنر، حرفه، فن، صنعت و… اگر بخواهيم وارد شويم نخستين مسئله‎اي كه مطرح است: محيط آموزش كيفيت آموزش و آنگاه مرحله يادسپاري است.
در زندگي اجتماعي، فرهنگي، خانوادگي، سياسي، فردي و… نيز مسئله يادداري و نيكوسپاري رمز مهمي از پيشرفت و تكاپو را ايفاء مي‎كند.

در انتخاب مسيرهاي آينده در اجتماع اين مسئله بسيار مهم و حياتي است، موفقيت و پيشرفت در زندگي نيز كليدش در محدوده حافظه نهفته است، زيرا اگر حافظه شكوفا شد و توان يادداري در نيازهاي زندگي را بدست آورد بسياري از مشكلات را مي‎كاهد و انسان را از فشارهاي روحي و فكري مصون مي‎دارد.
بسياري از زيانها و ضررهاي مالي، فكري و اجتماعي مرتبط با حافظه است.
آري مردان بزرگ در طول تاريخ از حافظه‎هاي قوي برخوردار بوده‎اند، مخترعين، مكتشفين و چهره‎هاي موفق در پديده‎هاي طبيعت از افرادي بوده‎اند كه از قدرت يادسپاري خود نيكو بهره‎ برده‎اند و روش نيكوسپاري را با اصول صحيح يافته‎اند و عملي ساخته‎اند.
اگر شما به زندگي آنان گذري داشته باشيد خواهيد يافت كه از شرايط ويژه‎اي برخوردار نبوده‎اند بلكه ابزاري كه در اختيار آنان خداي متعال قرار داده به طريق بايسته‎اي بكار گرفته‎اند و از برتريهاي انساني، الهي، اجتماعي، علمي برخوردار شده‎اند.
حتي برخي از آنان در آغاز زندگي‎شان افراد پائين و ضعيفي بوده‎اند ولي با تلاش‎هاي خود به پيروزيهاي چشمگيري دست يافته‎اند.

زنگار حافظه

همانگونه كه اعضاء جسمي بدن انسان اگر مدتي جنب و جوش طبيعي و معمولي خود را از دست بدهد و يا متوقف گردد موجب بي‎حالي و سستي مي‎شود تا آنجا كه ديگر گمان مي‎شود يك فرد مريض است و نياز به درمان دارد در صورتي كه در اين موارد بايد به مرور اگر چه با اكراه و زور هم شده كار تمرين را آغاز كرد تا عضلات بدن به حركت آيند و حالت گرفته شده برگردد، و به حالت طبيعي خود برگردد.
اگر به عللي مدتي ناچار بوده باشيد استراحت مطلق داشته باشيد اين حالت نه اين است كه شما قواي جسمي خود را از دست داده‎ايد بلكه عضلات به اين وسيله به صورت يك تنبلي موقت درآمده كه با آغاز تلاش نويني دوباره و كم‎كم به حالت اول بازمي‎گردد.
اگر درب آهني را يك مدتي رنگ‎آميزي نكنيد و تميز ننمائيد و حالت زنگ‎زدگي زيادي پيدا شود اين درب خصوصيت آهن بودنش را از دست داده يا اينكه لايه‎هاي زنگ او را از شكل ظاهريش تغيير داده است؟ و با يك تغيير و تميزي باز حالت ظاهري اولش به او برمي‎گردد.
حافظه را هم اگر مدتي رها كرده و او را براي يادسپاري‎هاي مختلف بكار نبريد كم‎كم ياخته‎ها و سلولهاي مغز آن حالت اثر پذيري و ثمره دهيش را از دست داده و ديگر حساسيت لازم را از خود نشان نمي‎دهد تا داده را فوري بايگاني و حفظ كند ولي با اندك بازنگري دوباره مي‎توان او را فعال و پويا و بالنده نمود و خلاص زنگارهاي اطرافش را با روشهائي كه در آينده خواهيم گفت زدود و به ياري خداي عزيز برداشت.
اين زنگارهاي ساده است و در اين صورت حيات جديدي انسان پيدا مي‎كند و روحيه‎اي شاد و كوشا در خود و جامعه مي‎يابد.
اينكه مي‎گويند فلاني حافظه خوبي دارد، و ديگري حافظه خوبي ندارد يك گفتار بيجائي است بلكه بايد گفت: يك فرد از قوه حافظه به نيكي استفاده مي‎كند و ديگري يا استفاده نمي‎كند و يا نمي‎تواند از آن بهره ببرد.

راكد گذاردن حافظه

جابربن حيان (ره) از امام صادق ـ عليه السلام ـ پرسيد چرا بعد از اينكه انسان پير مي‎شود كم‎حافظه مي‎شود؟
امام صادق ـ عليه السلام ـ فرمود: اين مسئله كليت ندارد كه هركس پير شد كم‎حافظه شود ولي نشاط و جواني موجب مي‎شود كه اين امر براي ديگران مشخص نشود.
طبقه دانشمندان در دوره پيري عاقلتر، مطلعتر و باهوش‎تر از دوره جواني بنظر مي‎رسند چون در دوره جواني آنچه از علم بدست مي‎آورند كم است.
آنگاه حضرت فرمود: آنچه فراموشي مي‎آورد، بكار نينداختن نيروي يادسپاري است نيروي يادگيري مانند ساير نيروهاي بدن انسان است اگر بخواهد توانمند باشد بايد بكار گرفته شود، اگر يك جوان هم حافظه خود را بكار نبرد دچار كندذهني و بي‎يادي مي‎شود.
امّا سالخوردگان كه نمي‎گذارند براثر ضعف نيروي جسمي قوه يادداري آنها راكد گردد در دوره سالخوردگي حافظه‎اي نيرومندتر از دوره جواني دارند چون حافظه آنها در تمام عمر بكار مشغول بوده و در اواخر عمر به حد اعلاي خود رسيده است.[1]
البته اين طبيعي است كه پويايي يادسپاري در اين سن نسبت به جواني بيشتر است زيرا فرد از تجربه و علم و بينش و درك برتري برخوردار خواهد بود و آنچه اكنون مي‎آموزد با داشتهاي ذهني قبلي در مي‎آميزد و ميزان دركش فزونتر مي‎گردد.

رمز نيك‎سپاري

برخي گمان مي‎كنند اگر مرتب به فكر و حافظه‎شان فشار آورند و او را بكار گيرند روش صحيح و خوبي براي پرورش يادسپاريشان خواهد بود در صورتيكه اگر روش حساب‎شده‎اي در تمرين و آموزش انتخاب نگردد نه اينكه نتيجه مطلوبي نخواهد داشت بلكه انسان را مبتلا به امراض مختلف روحي و رواني و عصبي مي‎كند.
اگر تمرين وزنه‎برداري را بر مبناي اصول و برنامه حساب‎شده‎اي نباشد و بدون نظر فرد آگاه وارد تمرين گرديم حتماً نتيجه نخواهيم گرفت بلكه گاهي مواقع مبتلا به امراض عضلاني نيز مي‎گرديم و چه بسا به اصل آن ورزش نيز بدبين گرديم و از ادامه آن سر باز زنيم.
اگر قواعد و برنامه‎هاي تنظيم شده در اين كتاب را عملي سازيد در كمتر از شش ماه مي‎توانيد به قدرت اعجاب‎آوري حافظه خود را بازآوري كنيد.
ما در اينجا اطمينان مي‎دهيم اگر روش اين مجموعه را عملي سازيد بدون هيچ ترديدي مي‎توانيد از كاستي‎هاي يادسپاري بدور بوده ولي از همين حالا تصميم بگيريد و قول بدهيد كه با نام خدا شروع كنيد و نتيجه آن را نيز در راه خدا و دين خدا بكار بريد كه قرآن نيز پيامبر خود را به همين روش توصيه فرموده است «بگود خدايا مرا در كارم آغازش و پايانش را در راه صدق (ايمان، دستور خود) قرار ده.»[2]
تذكر ديگري كه داريم اينكه از نيكو انجام دادن تمرينها و خودآزمائي‎ها هرگز غفلت نكرده كه رمز ديگر موفقيت شما خواهد بود.
براي همين است كه در كليه درسها و علوم پس از پايان درس شما را ملزم به حل تمرين‎ها مي‎كنند و حل تمرينها شما را نسبت به آن دانش مسلط و آگاه‎تر مي‎كند.

——————————————————————————–

[1] . مأخذ 54، ص 584.
[2] . «قُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِي مُدْخَلَ صِدْقٍ»، (اسراء، آيه 80.
_________________
با آرزوی تعجیل در فرج آقا امام زمان (عجل الله)