شارح زيارت جامعه كبيره و مؤلف «تفسير قرآن ناطق»، در توصيف ويژگی زيارت جامعه كبيره عنوان كرد: سراسر اين زيارت پيوند استوار توحيد و امامت است كه در امتداد نبوت برای بشريت به ارمغان آورده شده است.

به گزارش خبر معارف،حجت الاسلام و المسلمين محمد محمدی ری‌شهری، توليت آستان حضرت عبدالعظيم حسنی(ع)، با تأكيد بر جايگاه ارزشمند زيارت جامعه كبيره، در تبيين مضامين والای آن اظهار كرد: اهميت اين زيارت تنها به مضمون آن وابسته نيست بلكه ساختار و مضمون هر دو مهم است؛ از منظر ساختاری، زيارتی جامع است و مراد از جامع بودن آن، امكان خواندن زيارت در هر زمان و مكان و برای همه معصومين‌(ع) است.


وی افزود: برخی زيارت‌نامه‌ها ويژه زمان خاصی است مانند زيارت اربعين و برخی در مكان خاصی خوانده می‌شوند مانند زيارت‌نامه مخصوص حضرت علی بن موسی‌الرضا(ع) كه در حرم مطهر خوانده می‌شود و برخی از زيارت‌نامه‌ها هم برای امامِ خاصی است مانند تمامی زيارت‌نامه‌های معصومين‌(ع)، اما زيارت جامعه كبيره برای همه معصومين(ع) است و خواننده در هر زمان و مكانی می‌تواند امام معصوم را مخاطب خود قرار دهد و با عبارات زيارت جامعه كبيره با امام خود گفت‌وگو كند.


حجت الاسلام و المسلمين ری‌شهری اهميت ديگر زيارت جامعه كبيره كه آن را از ساير زيارت‌ها ممتاز می‌كند را در محتوای آن دانست و گفت: در اين زيارت رابطه دقيق توحيد و امامت متجلی است و خواننده زيارت از سويی عظمت و يكتايی پروردگار را حس می‌كند و از دگر سو ويژگی‌های عبادی، سياسی، اجتماعی و اخلاقی امامان را برمی‌شمرد و در برابر خود تصويری كامل از اوصاف عالی عبادی و اخلاقی را می‌يابد كه می‌تواند براساس آن به سمت قله معارف ناب حركت كند.


وی افزود: آغازين جملات زيارت جامعه «السلام عليكم يا اهل بيت النبوة و موضع الرسالة» پيوند امام با جايگاه نزول وحی است كه امتداد نبوت در امامان را بازگو می‌كند و آخرين جمله زيارت جامعه كبيره «حسبنا الله و نعم الوكيل» است كه محوريت توحيد را در انديشه معصومين(ع) نشان می‌دهد.   حجت الاسلام و المسلمين محمد محمدی ری شهری:

در اين زيارت رابطۀ دقيق توحيد و امامت متجلی است و خوانندۀ زيارت از سويی عظمت و يكتايی پروردگار را حس می‌كند و از دگر سو ويژگی‌های عبادی، سياسی، اجتماعی و اخلاقی امامان را برمی‌شمرد



مؤلف شرح زيارت جامعه كبيره با عنوان «تفسير قرآن ناطق»، در جمع‌بندی پاسخ خود به سؤال مطرح شده عنوان كرد: بنابراين مضامين زيارت جامعه كبيره را بايد در پيوستگی آن شناخت و تنها به بازگو كردن برخی عبارات آن بسنده نكرد. سراسر زيارت جامعه كبيره پيوند استوار توحيد و امامت است كه در امتداد نبوت برای بشريت به ارمغان آورده شده است.


وی در پاسخ به اين سؤال كه چرا در زيارت‌نامه جامعه كبيره برشمردن ويژگی‌های اخلاقی و معنوی آن بزرگواران محور قرار گرفته است، اظهار كرد: امامان(ع) در راستای هدف پيامبر(ص) برای سامان بخشيدن به رابطه انسان با خدا و رابطه انسان‌ها با يكديگر تبليغ می‌كردند؛ بنابراين تبلور صفات اهل بيت(ع) در اخلاق و معنويت است.


حجت الاسلام و المسلمين ری‌شهری افزود: البته ويژگی‌های ائمه در زيارت جامعه تنها به ويژگی‌های اخلاقی و معنوی منحصر نيست بلكه ويژگی‌هايی مانند «خزنة لعلمه؛ گنجينه دارانى براى دانش»، «مستودعاً لحكمة؛ سپردگان حكمتش» و… بيانگر ويژگی‌های علمی ايشان است. آنچه در شناخت صفات ائمه اهميت دارد، نمونه‌های عالی اخلاقی و معنوی هستند كه بايد به عنوان الگوی حركت انسان مؤمن قرار گيرد. انسان مؤمن آنان را به عنوان «اعلام التقی» «منتهی الحلم» و … می‌شناسد و برای رسيدن به قلۀ تقوی و حلم بايد راه آنان را بپيمايد.


توليت آستان مقدس حضرت عبدالعظيم(ع) سراسر زيارت جامعۀ كبيره را دارای جنبه معرفتی و تربيتی دانست و اظهار كرد: دعاها و زيارات معصومين‌(ع) يكی از مهم ترين منابع معرفتی و تربيتی ناب هستند كه كمتر شناخته شده‌اند و در برخی فقرات زيارت جامعۀ كبيره روش رسيدن به معرفت آموزش داده شده است.


وی به عنوان مثال عنوان كرد: از جمله عبارت «محتمل لعلمكم؛ بار علم دانش شما را تحمل كنم» كه بيانگر ظرفيت ويژه برای دريافت علم ائمه است. فقرات ديگر زيارت مانند «عصمكم الله من الزلل و آمنكم من الفتن؛ خداوند نگهداشت شما را از لغزش و ايمن داشت شما را از فتنه‌ها و آزمايشات» در كنار عباراتی مانند «خصّكم ببرهانه و انتجبكم لنوره؛ و مخصوصتان داشت به دليل روشنش و برگزيد شما را براى نور خود» سرشار از نكات معرفتی است كه خواننده درمی‌يابد بايد تمام معارف خود را از كسانی دريافت كند كه خداوند آنان را از لغزش‌ها مصون داشته است و ايشان را با دليلی آشكار ويژه خود گردانيده است.


توليت آستان حضرت عبدالعظيم حسنی(ع)، زيارت جامعۀ و مداومت برخواندن آن را سبب رشد اخلاقی و معنوی دانست و با تأكيد بر اينكه تمام فقرات آن در رشد انسان مؤثر است، گفت: دقت در عباراتی مانند «والتامين فی محبة الله والمخلصين فی توحيد الله؛ و كاملان در دوستى و محبت خدا و مخلصان در يگانه پرستى خدا» بيانگر آن است كه حتی پيشوايان معصوم برای رسيدن به قرب الهی راهی جز محبت خالص به خداوند و اخلاص در توحيد ندارند. و پيروان ائمه (ع) نيز بايد در همين مسير قدم بردارند و با اخلاص به سر منزل مقصود برسند.


وی در پاسخ به اين سؤال كه آيا افراد غير معصوم توان معرفی ائمه‌(ع) به صورت كامل را دارند؟ يا خير، گفت: غير معصومين‌(ع) نمی‌توانند معصوم را معرفی كنند زيرا احاطه‌ای به شخصيت ايشان ندارند. اگر غير معصوم به معرفی معصوم بپردازد دو خطر بزرگ پيش رو است: افراط در معرفی كه به غلو می‌انجامد و تفريط در معرفی، كه به تقصير می‌انجامد.


حجت الاسلام و المسلمين ری‌شهری ادامه داد: افراد عادی تنها از ديد خود امام را می‌شناسند و طبيعی است كه از باب «هر كسی از ظن خود شد يار من» در معرفی امام پيش‌فرض‌های خود را دخالت می‌دهند ولی امام معصوم (ع) از هر لغزشی مصون است و با شناخت هندسۀ دين و جايگاه امام و رابطۀ امامت با نبوت و توحيد، معرفی دقيقی از امام معصوم‌(ع) ارائه می‌كند.   آيت‌الله ری‌شهری:

چنانچه زيارت جامعه كبيره به خوبی تبيين شود و حتی به عنوان متن درسی تنظيم شود، آثار تربيتی آن هويدا خواهد شد. زيارت جامعۀ كبيره را بايد با توجه به دردهای جامعه و به ويژه دردهای معنوی جامعه تبيين كرد تا اثر عرفانی آن به خوبی نمايان شود



وی به معرفی ائمه(ع) از سوی امام هادی(ع) به كمك زيارت جامعه كبيره پرداخت و اظهار كرد: امام هادی‌(ع) نيز در دورانی زندگی می‌كردند كه از سويی خفقان شديد حكومت عباسی و برخورد خشن آنان با دوستداران اهل‌بيت‌(ع) بوده است و از سويی برخی جريانات غلّو در جامعه رشد كرده بودند كه برای رسيدن به مطامع دنيوی خود برای ائمه جايگاهی فراتر از جايگاه امام قائل بودند. امام هادی‌(ع) با بيان زيارت جامعۀ كبيره مرزهای دقيق اعتقادی را تبيين فرمودند كه خط سير توحيد، نبوت و امامت در آن به خوبی ترسيم شده است.


حجت الاسلام و المسلمين ری‌شهری در پايان اظهار كرد: امروزه جهان اقبال فراوانی به معنويت دارد اما راه رسيدن به معنويت ناب را نمی‌داند و از همين روی گرفتار عرفان‌های ساختگی و دغل‌بازان می‌شود. از سوی ديگر، برخی مسلمانان كم سواد نسبت به ادعیۀ و زيارات بی‌مهری می‌كنند و با اين تصور كه دعا و زيارت انسان را از تلاش باز می‌دارد و يا نوعی تخدير انسان‌ها است، نسبت‌های ناروا به زيارات و به‌ويژه زيارت جامعۀ كبيره می‌دهند.


وی تأكيد كرد: چنانچه زيارت جامعه كبيره به خوبی تبيين شود و حتی به عنوان متن درسی تنظيم شود، آثار تربيتی آن هويدا خواهد شد. زيارت جامعۀ كبيره را بايد با توجه به دردهای جامعه و به ويژه دردهای معنوی جامعه تبيين كرد تا اثر عرفانی آن به خوبی نمايان شود. برای نمونه عباراتی مانند «إلی الله تدعون و عليه تدلون و به تؤمنون و له تسلمون و بامره تعلمون و الی سبيله ترشدن و بقوله تحكون» يكی از بالاترين روش‌های خداشناسی و عرفان ناب شيعی است كه كمتر مورد بررسی قرار گرفته است.
منبع:ايكنا