چكيده
در قرآن هرجا نكوهش انسان مطرح است گفت و گو از انساني است كه از خاك آفريده شده است و به سوي آن گرايش تام دارد و هرجا از كرامت و بزرگي مقام انسان سخن مي‌رود، درباره انساني است كه مسجود فرشتگان و جانشين خدا در زمين است يعني نكوهشها به طبيعت‌گرايي انسان و ستايشها به روح فطرت‌خواهي او بر مي‌گردد . در واقع آيات نكوهش انسان هشدارها و توصيه‌هايي براي ايمني انسان در برابر خطرات است.

انسان موجودي كاملاً مادي و طبيعي نيست، بلكه وجود او از دو ساحت جسماني (بدن) و غيرجسماني (روح يا نفس) سامان مي‌يابد . قرآن كريم ، در مقام بيان نحوه‌ي خلقت انسان اعلام مي‌دارد كه پس از تكميل مراحلي از آفرينش ساحت طبيعي، مرحله‌ي نويني آغاز مي‌شود كه با ساحت غيرجسماني او در ارتباط است: « آنگاه نطفه را به صورت علقه در آورديم پس آن علقه را آفرينشي و به صورت نطفه مضغه گردانيديم و آنگاه مضغه را استخوانهايي ساختيم ، بعد استخوانها را با گوشتي پوشانيديم و آنگاه (جنين را در خلقتي ) ديگر پديد آورديم»
انسانها از رهگذر تعقل به درك قوانين و مفاهيم كلي نايل مي‌شوند و از قشر و ظاهر پديده‌ها به عمق و باطن آنها راه مي‌يابند و روابط پديده‌هاي به ظاهر پراكنده و بي‌ربط را كشف مي‌كنند. منطق، فلسفه و حتي شاخه‌هاي گوناگون علوم تجربي ، هرگز بدون به كارگيري خرد زاده نمي‌شدند .
در يك نگاه اجمالي كه به دارايي‌هاي انسان شده ، اين حقيقت روشن گرديده كه انسان از برترين و ارزنده‌ترين نوع نفس برخوردار است و شناخت اين ظرفيتها براي دستيابي به خود واقعي و ايجاد رابطه با آن امري ضروري است . وقتي انسان خود را شناخت خداي خود را نيز مي‌شناسد و از روي‌آوري به رذايل اخلاقي دوري مي‌گزيند . از اين رو رابطه انسان با خود به معناي نگرش درست و واقع‌بينانه از حقيقت خويش، يكي از اساسي‌ترين رابطه‌ها مي‌باشد . به بيان ديگر هر كس بايد تصويري واقعي و درست از خود داشته باشد و لازمه‌اش تحقيق و كنكاش درباره‌ي عظمت و كرامت وجودي خود به عنوان يك انسان است .
كليد واژه ها : سقوط ، افتادن ، انحطاط ، انسان ، بشر و …

محقق : زکیه صادقی پور