عالمان دینی شیعی مجمع فضایل و کمالات والا و بی شماری هستند که کمتر دانشمندان فرق و مذاهب از آن ها بهره مندند ، یکی از این فضیلتها که سرآمد سایر کمالات می باشد اخلاص در عمل می باشد .
 
کمیاب‌ترین گوهرها «اخلاص‌» در عمل است. یعنى کارى را فقط براى خدا خالص ساختن و چیزى را شریک او نساختن. بسیارى اوقات رعایت مصالح شخصى یا جلب منافع یا جلب توجه دیگران یا انگیزه‌هاى دنیایى خط دهنده اعمال ماست.

 
طلبه  اگر بتواند هم چون علمای ربانی نیت خود را خالص کند، رستگار و سعادت مند و کامیاب در دنیا و عقبی خواهد شد  .امیرالمومنین علیه السلام درباره اخلاص و پاک کردن کارها از روی و ریا می فرماید :طوبی لمن  اخلص لله عمله و علمه و حبه و بغضه و اخذه و ترکه و کلامه و صمته و فعله و قوله .
 
 خوشا آن که عمل و علمش ، دوستی و دشمنیش ، انجام دادن و ترک کردنش ، سخن و سکوتش و کردار و گفتارش فقط برای خدا باشد .(1)
 
 چنان اخلاص در عمل در پیش گاه آفریدگار سبحان از محبوبیت برخوردار است که اگر ذره ای در کار و عمل و عبادتی بوی ریا و خوشنودی و جلب رضایت غیر از خدا به مشام رسد آن عبادت مورد قبول حضرت دوست واقع نخواهد شد.
 
اگر طلبه نتواند اخلاص در عمل را در وجود خود نهادینه سازد بدون تردید دچار خسران عظیمی خواهد شد و در مقابل سختی های طلبگی فردای پسین از خداوند دادگر مزد و اجر و پاداشی دریافت نخواهد کرد و این بزرگترین زیانی است که ممکن است به کسی رسد!
 
 خداوند علیم در قرآن کریم در سوره «ص» سجده نکردن شیطان به انسان را بیان می کند و سپس این که ابلیس به جهت این خطا و گناه و نافرمانی از درگاه ایزد منان رانده شد را بیان می نماید و در دنباله خواسته ابلیس را این گونه بیان می کند:
 
قال رب فانظرنی الی یوم یبعثون _  قال فانک من المنظرین _ الی یوم الوقت المعلوم (ابلیس) عرض کرد : پروردگار من ! مرا تا روزی که انسان ها برانگیخته می شوند مهلت ده _ (خداوند) فرمود: تو از مهلت داده شدگانی_ولی تا روز و زمان معینی .(2)
 
در این هنگام ابلیس رانده شده قسم به عزت خداوند خورد که همه انسان ها را گمراه سازد .قال فبعزتک لاغوینهم اجمعین(3) آری شیطان با قسم خوردن به عزت رب العالمین عزم جزم خود را برای گمراه نمودن همه انسان ها بیان کرده است و انسان ها همه باید مراقب ترفند ها و دام های ابلیس باشند اما خود شیطان گفت که دام ها و ترفند های او در مورد عده ای از بندگان کار ساز نخواهد شد .
 
الا عبادک منهم المخلصین .مگر بندگان خالص تو از میان آنها .(4) در کتاب شریف تفسیر نمونه درباره شرح و تفسیر این آیه شریف آمده است:سوگند به «عزت» برای تکیه بر قدرت و اظهار توانایی است ، و این تاکیدها نشان می دهد که او نهایت پا فشاری را در تصمیم خویش داشته و دارد ، و تا آخرین نفس بر سر گفتار خود ایستاده است.
 
ولی متوجه این واقعیت بود که گروهی از بندگان خاص خدا به هیچ قیمتی در منطقه نفوذ و حوزه وسوسه او قرار نمی گیرند ، لذا ناچار آن ها را از گفتار بالا استثنا کرد و گفت :« مگر بنده گان مخلص تو از میان آن ها»! همان ها که در راه معرفت و بندگی تو از روی اخلاص و صدق و صفا گام بر می دارند ، تو نیز آن ها را پذیرا شده ای ، خالصشان کرده ای ، و در حوزه  حفاظت خود قرار داده ای ، تنها این گروهند که من به آن ها دسترسی ندارم ، و گرنه بقیه را به دام خود خواهم افکند!
 
 اتفاقا این حدس و گمان ابلیس درست از آب در آمد ، و هر کس به نحوی در دام او گرفتار شد، و جز «مخلصین » از آن نجات نیافتند ، همانگونه که قرآن در آیه 20 سوره سبا می فرماید: و لقد صدق علیهم ابلیس ظنه فاتبعوه الا فریقا من المومنین : « گمان ابلیس درباره آن ها به واقعیت پیوست ، و جز گروهی از مومنان همه از او پیروی کردند».(5)
 
طلبه ای که رضای خدا را علت انجام کارهای خود قرار دهد و هر آن چه که انجام می دهد هم چون تحصیل دانش ، تبلیغ معارف دینی ،تدریس ، تالیف کتب و… همه و همه را تنها به خاطر رضای الهی باشد بدون تردید خداوند نیز او را مورد لطف بی انتهای خود قرار می دهد و او را موفق به انجام کار هایی می سازد که دیگران از انجام آن ناتوان هستند .
 
پیامبر صلی الله علیه و آله در این راستا می فرماید : اعمل لوجه واحد یکفیک الوجوه کلها.برای خدا کار کن ، تو را از همگان کفایت می کند.(6)
 
این که ما می بینیم علمای بزرگوار شیعه اثنی عشری به توفیقاتی دست می یابند که کمتر نظیر آن را در سایر دانشمندان فرق و مذاهب دیگر شاهدیم  ، می توان علت این توفیقات الهی را در اخلاص بالای این علمای زاهد وارسته دانست .   
 
  آیت الله مشکینی درباره رعایت اخلاص در عمل و کارها  با اشاره به روایتی می گوید: “… در روایت آمده: «اذکر اللّه عند همّک اذاهممت و عند لسانک اذا حکمت و عند یدک اذا قسمت ؛بحارالانوار 24/173 » زمانى که تصمیم مى‌گیرید به تبلیغ بروید و خدا و دین خدا را براى مردم معرفى کنید، در قصدتان اخلاص باشد؛ همه چیز را کنار بگذارید، جز او.
 
در تاریخ آمده: نادرشاه پس از حمله به منطقه‌اى و فتح آن، جواهرات گوناگونى را به غنیمت گرفته بود. در بین راه یکى از صندوق‌ها افتاد و جواهراتش پراکنده شد.
 
 نادرشاه گفت: هر‌کس هر چه برداشت، مال خودش است. در این لحظه که هر کس به طریقى مشغول به ‌دست‌آوردن جواهرات بود، یکى آمد و نادرشاه را محکم در آغوش گرفت.
 
 او در برابر اعتراض شاه و دیگران جواب داد: همه سراغ جواهرات رفتند، ولى من پرقیمت‌تر از تو پیدا نکردم. این تاریخ است، ولى براى امثال ما درس است.
 
 در روایت آمده: خدایا، مرا از کسانى قرار بده که هر چه مانع رسیدن آن‌ها به تو بوده را براى آن‌ها قطع کردى.
شما نیز همه چیز را ترک کنید و او را بگیرید. با اخلاص به درس و تبلیغ بروید و این اولین قدمى است که ان‌شاءاللّه باید بردارید.
 
یادم است که استاد شهید‌مطهرى در اوایل طلبگى براى تبلیغ به شهرى رفته بودند. روز قبل از عید فطر، اهالى محل متوجه شدند که ایشان ماشینى کرایه کردند و رفتند.
 
 فکرش این بود که آن ‌چه مى‌خواستم بگویم را به سمع مردم رساندم و دیگر چیزى باقى نمانده، مگر انتظار فلوس!( مبلغ پولی) البته دریافت آن با اخلاص منافاتى ندارد، ولى ایشان چنین مصلحت دیدند و تشخیص دادند. بالأخره انسان باید توجهاتى به خدا داشته باشد، تا مطالب اثر کند. (7)
________________________________________
پی نوشت :
1-    میزان الحکمه /ج3/ص370/ ح 4987
2-    سوره ص /آیه های 79””80-81
3-    سوره ص/آیه 82
4-    سوره ص / آیه 83
5-    تفسیر نمونه /ج19/ص344
6-    میزان الحکمه/ج3/ص368
7-    سایت خبر آنلاین
 
منابع:
1-    قرآن کریم
2-    تفسیر نمونه
3-    میزان الحکمه/محمدی ری شهری /دارالحدیث/چاپ نهم/1387
4-    سایت خبری آنلاین