جاهلیت واژه‌ای است که ریشه در آیات قرآن دارد و با دقت و بررسی مفهوم آن فهمیده می‌شود که معنای آن صرفاً نادانی نیست بلکه جاهلیتی که در قرآن و حتی بسیاری از متون تاریخی بیان شده یک نوع حالت نفسانی و کیفیت روانی است که از پیروی از هدایت الهی سرباز می‌زند و برطبق هوی و هوس پیش می‌رود و لذا خشونت، بی‌ارادگی، معصیت، و عدم‌قدرت برنفس،… جاهلیت محسوب می‌شوند

و در واقع جاهلیت یک مفهوم است که محدودة زمانی و مکانی ندارد از این رو است که گفته شده این کلمه در مقابل عقل می‌باشد و نه علم ودوران  قوم عرب قبل از اسلام را از آن جهت جاهلیت نامیده‌اند که اعمال آنها با معیارهای اسلامی ناسازگار بود و از ویژگیهای این جاهلیت بنابرآنچه که در تاریخ ذکر شده می‌توان به مواردی چند اشاره کرد. از جمله اینکه بنای زندگی آنها به صورت قبیله‌ای بود، رذایل اخلاقی همچون غارتگری، جنگ و قتال و چپاول و… در میان آنها رواج داشت. آیین رایج بین آنها بت‌پرستی بود و به امور سخیفی همچون زنده به گور کردن دختران، عریان بطواف کعبه پرداختن، تحریم بدون دلیل برخی نباتات و حیوانات می‌پرداختند. آنان بی‌بهره از علم و دانش بودند هرچند در زمینه سرودن شعر پیشرفتهایی را بدست آورده بودند، و سرانجام این جاهلیت با بعثت پیامبر(ص) و ظهور دین اسلام درهم کوبیده شد. اما جامعه دیگری که در مقابل این جامعه قرار دارد و ما به بررسی آن پرداخته شده است جامعه مدرن می‌باشد. کلمه مدرن و مدرنیته در لغت به معنای تازگی و در اصطلاح رویارویی مسائل تازه با سنت‌های کهن را می‌گویند از اصول و ویژگیهای حاکم بر این جامعه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: اومانیسم، سکولاریسم، لیبرالیسم، راسیونالیسم، دمکراسی، دنیای شدن مردم، … که در یک چنین جامعه‌ای در واقع اعتقاد به مذهب از بین می‌رود و انسان محور قرار می‌گیرد و اصولاً یک چنین جامعه‌ای پیامدهایی را نیز در بر دارد که از جمله آن می‌توان به مفاسد اخلاقی، تزلزل بنیان خانواده و … اشاره نمود. با مقایسه این دو جامعه متوجه می‌شویم که هرچند این دو جامعه در شکل ظاهری باهم متفاوت است چرا که جامعه مدرن خود را مفتخر به سلاح علم و دانش می‌داند اما نقطه مشترک آنها عدم‌اعتقاد به خداوند می‌باشد که هر دو این جاهلیت‌ها سبب انحطاط انسان می‌شوند.

محقق: اکرم گلشادی، مدرسه علمیه الزهرا گلدشت

استادراهنما :خانم اشرف رضایی

تابستان 1389