بر اساس روایات انتظار فرج و چشم داشتن به ظهور باید با مواظبت بر وظایف شرعی و فضایل اخلاقی توأم باشد، بلکه آمادگی برای درک عنصر امام زمان عج در مفهوم انتظار نهفته است. در اینجاست که بحث انتظار مورد اختلاف قرار می‌گیرد و خود باعث شده برداشت‌های متفاوتی از مسأله انتظار صورت گیرد که عمدتاً به دو نوع تلقی از انتظار باز می‌گردد.

1-انتظار سازنده
انتظار سازنده تحرک بخش و تعهد آور و مسئولانه همان انتظار راستینی است که در روایات از آن به عنوان با فضیلت‌ترین عبارت یاد شده است.
سازنده و مسؤولانه آن است که حرکت بخش و سازنده باشد و موجب تحوّل و آماده سازی معنوی فرهنگی شده، و باعث ترقّی و تعالی در همه ارزش‌ها در ابعاد مختلف الهی و انسانی شود، چرا که هر انقلابی وقتی به پیروزی می‌رسد، که برای به ثمر رسیدن آن در ابعاد گوناگون، زمینه سازی شده باشد؛ مثلاً انقلاب اسلامی ایران به رهبری قائد بزرگ حضرت امام خمینی-قدّس سرّه- به سادگی به پیروزی نرسید، بلکه حضرت امام برای آن ز حمت‌ها کشید، سال‌ها در زندان و تبعید به سر برد و به مردم آگاهی بخشید و یاران او نیز چنین کردند، تا پس از این زمینه سازی‌ها، انقلاب به پیروزی رسید.
از آیات و روایات استفاده می‌شود که ظهور مهدی موعود حلقه‌ای از حلقات مبارزه اهل حق و اهل باطل که به پیروزی نهائی اهل حق منتهی می‌شود سهیم بودن یک فرد در این سعادت موقوف به این است که آن فرد عملاً در گروه اهل حق باشد آیاتی که بدانها در روایات استفاده شده است. نشان می‌دهد که مهدی موعود مظهر نویدی است که به اهل ایمان و عمل صالح داده شده است و مظهر پیروزی نهایی اهل ایمان است.
ظهور مهدی موعود منتی است بر مستضعان و خوار شمرده شدگان و وسیله‌ای است برای پیشوا و مقتدا شدن آنان و مقدمه‌ای برای وارث شدن خلافت الهی در روی زمین است. « وَنُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ»
ظهور مهدی موعود تحقق بخش و عده‌ای است که خداوند متعال از قدیمی‌ترین زمانها در کتب آسمانی به صالحان و متقین داده است که زمین از آنان است و پایان، تنها به متقین تعلق دارد. « وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ »
حدیث معروف که می‌فرماید: «یَملَأُ الله بِهِ الارضَ قسسطاً وعَدلاً کَما مُلئت ظلماً و جوراً نیز شاهد مدعای ماست در این حدیث نیز تکیه بر روی ظلم شده است و سخن از گروه ظالم است که مستلزم وجود گروه مظلوم است و می‌رساند که قیام مهدی برای حمایت مظلومانی است که استحقاق حمایت دارند. بدیهی است که اگر گفته شده بود «یملأ الله به الارضَ ایماناً و توحیداً و صلاحاً بعدَ ما مُلِئَت کفراً و شرکاً و فساداً مستلزم این نبود که لزوماً گروهی مستحق حمایت وجود داشته باشد در آن صورت استنباط می‌شد که قیام مهدی موعود برای نجات حق از دست رفته و به صفر رسیده است نه برای گروه اهل حق و لو به صورت یک اقلیت. پس سخن در این است که گروه سعدا و گروه اشقیاء هر کدام به نهایت کار خود برسند سخن در این نیست که سعیدی در کار نباشد و فقط اشقیاء به منتهی درجه شقاوت برسند.
در روایات اسلامی سخن از گروهی زبده است که به محض ظهور امام به آن حضرت ملحق می‌شوند بدیهی است که این گروه ابتدا به ساکن خلق نمی‌شوند و در عین اشاعه و رواج ظلم و فساد، زمینه‌هایی عالی وجود دارد که چنین گروه زبده‌ای را پرورش می‌دهد، این خود می‌رساند که نه تنها حق و حقیقت به صفر نرسیده است بلکه فرضاً اگر اهل حق از نظر کمیت قابل توجه نباشند از نظر کیفیت ارزنده‌ترین اهل ایمانند و در ردیف یاران سید الشهداء و در نتیجه در پس یک انتظار سازنده و امید آفرین است که اهل حق هر چند اقلیت پرورش می‌یابد.
امامان و رهبران معصوم الهی در تبین تصویر صحیح انتظار آن را از مقوله عمل به حساب آورده‌اند و لذا پیامبر (ص) می‌فرماید: «اَفضلُ اعمالِ امّتی انتظار و فرج» افضل اعمال امت من انتظار فرج است.
اهمیت آمادگی و زمینه سازی را می‌توان در پیام امام صادق(ع) یافت که فرمود: «لَیَعِدَنَّ اَحَدَکُملِخروجِ القائِم و لو سَهماً؛ باید هر کدام از شما برای خروج قائم آمادگی پیدا کند اگر چه با تهیه کردن یک تیر باشد.»
به نظر می‌رسد اگر سبب تأخیر در فرج، عدم وجود یارانی باشد که جامعه و [در گستره‌ی وسیع‌تر] دنیا را برای ظهور امام و قیام فراگیر وی آماده سازند و پشتیبان و تکیه گاه انقلاب امام تلقّی شوند.
2-انتظار ویرانگر
برداشت قشری مردم از مهدویت و قیام و انقلاب مهدی موعود این است که صرفاً ماهیت انفجاری دارد، فقط و فقط از گسترش و اشاعه و رواج ظلم‌ها و تبعیض‌ها و اختناق‌ها و حق‌کشیها و تباهی‌ها ناشی می‌شود، نوعی سامان یافتن است که معلول پریشان شدن است، آن گاه که صلاح به نقطه صفر برسد، حق و حقیقت هیچ طرفداری نداشته باشد، باطل یکه‌تاز میدان گردد، جز نیروی باطل نیرویی حکومت نکند، فرد صالحی در جهان یافت نشود، این انفجار رخ می‌دهد و دست غیبت برای نجات حقیقت- نه اهل حقیقت زیرا حقیقت طرفداری ندارد- از آستین بیرون می‌آید. علیهذا هر اصلاحی محکوم است. زیرا هر اصلاح یک نقطه روشن است تا در صحنه اجتماع نقطه روشنی هست دست غیبت ظاهر نمی‌شود.
بر عکس هر گناه و فساد و ظلم و تبعیض و حق کشی و پلیدی‌ای به حکم این که مقدمه صلاح کلی است و انفجار را قریب القوع می‌کند رواست. هدفها وسیله‌های نامشروع را مشروع می‌کنند. پس بهترین کمک به تسریع در ظهور و بهترین شکل انتظار ترویج و اشاعه فساد است. این جاست که گناه هم فال است و هم تماشا، هم لذت و کامجویی است و هم کمک به انقلاب مقدس نهایی.
در دل دوست به هر حیله رهی باید کرد
طاعت از دست نیاید گنهی باید کرد

دشمنان عدالت و عاملین فساد و تبهکاری و کسانی که هیچ مسئولیتی در زندگیشان نمی‌شناسند و هیچ حدی شرارت و فسادشان را محدود نمی‌کند. مردم را قانع و معتقد می‌کنند که نجات بشر و استقرار عدالت فقط و فقط موکول به ظهور نجات بخش خاص غیبی است نه هیچ کس و کسان دیگر اگر شخصی به خاطر عدالت برخاست و یا دیگری به خاطر آزادی و نجات ملتی یا جامعه‌ای یا بشریت برخاسته و دیگران هم به دنبالش افتاده‌اند بیهوده یا دروغ می‌گویند که عدالت خواه و آزادی طلب و نجات بخش‌اند و یا این که فریب دیگری را خورده‌اند.
دشمنان و عاملان اصلی فساد و ظلم، از اصل غیبت و انتظار رو از این که رهبر حقیقی و پاک و معصوم و عدالتخواه غایب است استفاده می‌کنند و چنین استدلال می‌کنند که اگر ما عدالت را استقرار نمی‌دهیم و اگر قدرتی با حکومتی ظلم و فساد می‌کنیم جبری و طبیعی است. غیر عادی نیست و چون طبیعی است باید پذیرفت که پذیرفتنی است و چون ناگزیر و حتمی است در برابرش مقاومت و مخالفت ممکن نیست و هر کوشش و فداکاری در راه عدالت و اصلاح عمدم بیهوده و پوچ است. بنابراین اعتقاد به غیبت و انتظار و نجات بخش غیبی بزرگترین سلاح برای دفاع از وضع موجود و بزرگترین عامل برای فسادی است که با یک منحنی تصاعدی روز به روز بالاتر می‌رود و همچنین بزرگترین عاملی است که به مردم بباورانند که به ظلم تن دهند و با فساد خو گیرند و با این که زندگی اجتماعی به سراشیبی می‌رود مؤمن شوند که این ناموس خلقت و طبیعت و مشیت خداوند است تا وقتی که نجات در آخرالزمان پیش آید نه در حال حاضر و آن ه به دست او نه دیگران.
این گروه طبعاً به مصلحان و مجاهدان و آمران به معروف و ناهیان از منکر با نوعی بغض و عداوت می‌نگرند زیرا آنان را از تأخیر اندازان ظهور و قیام مهدی موعود می‌شمارند. بر عکس اگر خود هم اهل گناه نباشند در عمق ضمیر و اندیشه با نوعی رضایت به گناهکاران و عاملان فساد می‌نگرند زیرا اینان مقدمات ظهور را فراهم می‌نمایند، این نوع برداشت که با اصلاحات مخالف است و فسادها و تباهیها را به عنوان مقدمه یک انفجار مقدس، موجه، مطلوب می‌شمارد منجر به نوعی تعطیل در حدود و مقررات اسلامی می‌شود و به هیچ وجه با موازین اسلامی و قرآن مناسبت ندارد.
به نظر می‌رسد: از منظر‌ی دیگر انتظار ویرانگر و غیر مسئولانه آن است که سطحی و موقت باشد تنها به دعا و جشن و شب شعر و سخنرانی اکتفا شود ولی این کافی نیست، انقلاب جهانی حضرت مهدی (عج) که مربوط به سراسر جهان است و از جهات مختلف عمیق تو خواهد بود قطعاً نیاز به زمینه سازی‌ها و آمادگی‌های بیشتر دارد.
منبع : مفهوم انتظار واهمیت آن وموعودشناسی  وپاسخ به شبهات