سوال

آيا يکي از من از مادرم بپرسه، بگم سلام داره….دروغه؟؟
يا کسي رو تو خيابون ميبينم تعارف خشک ميکنم مثلا بفرما خونه
يا يکي ک ميدونم نميتونه بياد خونه بهش بگم تشريف بياريد خونه
يا مثلا يکي از من ميپرسه مامانت خونست،ب شوخي بگم نه
آيا اينها تعارف دروغ وحرامه؟
رهبري
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پاسخ
- قبل از پاسخ روایتی راعرض میکنیم
روزی امام صادق(علیه السلام) به همراه فرزندش اسماعیل در مجلسی بودند، یکی از دوستان آن حضرت وارد شد و سلام کرد و سپس نشست، وقتی حضرت از جای برخواستند که از مجلس خارج شوند، آن شخص نیز از جای برخواست و به اتّفاق امام( علیه السلام) به راه افتاد، در راه همراه امام بود، تا اینکه به درب خانه ی امام رسیدند، امام(علیه السلام) بدون اینکه به آن شخص تعارف کنند از او جدا شده و وارد خانه شدند، در این هنگام اسماعیل به حضرت عرض کرد: ای پدر چرا به آن شخص تعارف نکردید و نفرمودید داخل منزل شود؟! حضرت فرمود: آمدنش در خانه موردی نداشت(یعنی آمادگی پذیرش او را نداشتم) اسماعیل گفت: اگر تعارف می کردید او خودش نمی آمد. حضرت فرمود: دوست ندارم که خداوند نام من را جزء کسانی ثبت فرماید که در تعارف زیاده روی می کنند.(یعنی تعارف های دروغین می کنند)(بحارالانوار، ج72، باب العرض علی اخیک، ص457)

- اما این نکته نیز قابل ذکر است که اگر تعارف همراه دروغ و امر حرام دیگری نباشد و در عرف احترام به مؤمنین و بزرگترها محسوب شود جزء مطالب ذکر شده نمی باشد.
انسان بايد در تعارف هاي عادي هم بايد مراقب گفتار و رفتار خود باشد. گاهي فردي را به چيزي تعارف مي كنند كه به دليلي، خواهان پذيرش آن نيست كه بايد مراقب باشد تا به دروغگويي آلوده نشود. مانند روزه داري كه نمي خواهد كسي از روزه بودنش آگاه شود و در پاسخ تعارف ديگران، براي جلوگيري از ريا دروغ مي گويد يا كسي كه درباره حرام يا حلال بودن مال تعارف كننده شك دارد و چون نمي خواهد مرتكب خوردن مال حرام يا مشكوك شود، به دروغ مي گويد ميل ندارم، در حالي كه بسيار گرسنه بوده و ميل به خوردن دارد. در اين جا شخص براي ترك عملي حرام، مرتكب عمل حرام ديگر يعني دروغگويي شده است. بنابراين در تعارف ها، مراقبت از زبان، بسيار لازم است و در اين موارد نبايد پاسخي داد كه جنبه اخباري داشته باشد.

- در مواردي كه انسان خود تعارف مي كند نيز بايد مراقب باشد. مثلاً تعارف كند، در حالي كه از آن ناراضي و ناخشنود است.
- پس در تکریم مومنین ایراد نمیگیرند گرچه باید عادت کنیم براساس سیره اهل بیت حرکت کنیم تا به کمال برسیم

ضمنا حکم آیت_الله_خامنه_ای درباره حکم دروغ به شوخی این است:
* پرسش: آیا دروغ گفتن به شوخی گناه دارد؟
جواب: اگر خبری خلاف واقع بدهد و مقصودش این باشد که مخاطب آن را جدی بگیرد حرام است، اما اگر در آنچه که می گوید قصد جدی ندارد و نمی خواهد خلاف واقع مطلبی بگوید مثل این که به شوخی از زبان شخصی یا حیوانی مطلبی را نقل می کند، حرام نیست.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ