پروین  اعتصامی كه نام اصلی او رخشنده است در بیست و پنجم اسفند 1285 هجری شمسی در تبریز چشم به جهان گشود و در كودكی با خانواده اش به تهران آمد.
پدرش كه مردی بزرگ بود در زندگی او نقش مهمی داشت و هنگامی كه متوجه استعداد دخترش شد به پروین در زمینه سرایش شعر كمك كرد.

یوسف اعتصامی ، پدر پروین معروف به اعتصام الملك از نویسندگان و دانشمندان به نام ایران بود.
وی نخستین چاپخانه را در تبریز بنا كرد مدتی هم نماینده ی مجلس بود.

اعتصام الملك مدیر مجله ای به نام بهار هم بودكه نخستین اشعار پروین در همین مجله منتشر شد.
پروین چهار برادر داشت .

مادر پروین ، اختر اعتصامی نام داشت . او در پرورش احساسات شاعرانه دخترش نقش مهمی داشت و به دیوان اشعار او علاقه فراوانی نشان می داد.

پروین از كودكی با مطالعه آشنا شد ، خانواده او اهل مطالعه بود و وی مطالعه علمی و فرهنگی به ویژه ادبی را از لا به لای گفت وگوهای آنان در می یافت .

در یازده سالگی به دیوان اشعار فردوسی ، نظامی ، مولوی ، ناصرخسرو ، منوچهری انوری ، فرخی كه همه از شاعران بزرگ و نام آور زبان فارسی به شمار می آیند، آشنا بود و از همان كودكی پدرش در زمینه وزن و شیوه های یادگیری آن ها با او تمرین می كرد.

پروین در 18 سالگی فارغ التحصیل شد و در تمام دوران تحصیل یكی از شاگردان ممتاز مدرسه بود.البته پیش از ورود به مدرسه معلومات زیادی داشت.

پیش از ازدواج او ، پدرش با چاپ مجموعه اشعار او مخالف بود و این كار را با توجه به اوضاع و فرهنگ آن روزگاردرست نمی دانست ، اما پس از ازدواج پروین و جدائی او از شوهرش به این كار رضایت داد.

نخستین مجموعه شعر پروین حاوی اشعاری بودكه او تا پیش از 30 سالگی سروده بود و بیش از 150 قصیده قطعه غزل و مثنوی را شامل می شد.

مردم استقبال فراوانی از اشعار او كردند ، به گونه ای كه دیوان او در مدت كوتاهی پس از چاپ دست به دست میان مردم می چرخید و بسیاری باور نمی كردند كه آنها را یك زن سروده است .

اساتیدمعروف آن زمان مانند دهخدا و علامه ی قزوینی هركدام مقاله هایی درباره اشعار او نوشتند و شعر و هنرش را ستودند.

پروین مدتی هم كتابداركتابخانه دانشسرای عالی تهران (دانشگاه تربیت معلم كنونی) بود.
وزارت فرهنگ در سال 1315 مدال درجه سه لیاقت را به پروین اعتصامی اهدا كرد ولی او این مدال را قبول نكرد.گفته شده است كه حتی پیشنهاد رضا خان را كه از او برای ورود به دربار و تدریس به ملكه و ولیعهد وقت دعوت كرده بود ، نپذیرفت . روحیه و اعتقادات پروین به گونه ای بودكه به خود اجازه نمی داد ، در چنین مكان هایی حاضر شود. این شاعر معاصر كه در 15 سالگی درباره ستمگران و ثروتمندان به سرودن شعر پرداخته بود ، نمی توانست به محیط اشرافی دربار قدم بگذارد و درخدمت آنها باشد.

پروین اعتصامی پس ازكسب افتخارات فراوان و درست در زمانی كه برادرش ابوالفتح اعتصامی - دیوانش رابرای چاپ دوم آن حاضر می كرد ، ناگهان در روزسوم فروردین 1320 بستری شد . پزشك معالج او بیماری اش را حصبه تشخیص داده بود ، اما در مداوای او كوتاهی كرد و متاسفانه زمان درمان او گذشت و شبی حال او بسیار بد شد و در بسترمرگ افتاد و در 15 فروردین (شب شانزده 1320 هجری شمسی ) چشم از جهان فروبست .

پیكر او را در آرامگاه خانوادگی اش در شهر قم و كنار مزار پدرش در جوار خانم حضرت معصومه (س ) به خاك سپردند.

پس از مرگش قطعه شعری از او یافتندكه معلوم نیست در چه زمانی برای سنگ مزار خود سروده بود.

این قطعه را بر سنگ مزارش نقش كردند ، آنچنان كه یاد و خاطره اش در دل مردم نقش بسته است . گزیده ای از این شعر چنین است :

این كه خاك سیهش بالین است اختر چرخ ادب پروین است ،

گرچه جز تلخی از ایام ندید ، هرچه خواهی سخنش شیرین است ،

صاحب آن همه گفتار امروز سائل فاتحه و یاسین است

آدمی هرچه توانگر باشد چون بدین نقطه رسد مسكین