انسان با شرکت در مراسم عزاداری امام حسین(علیه السلام) به ثمرات و فوائدی دست می‌یابد که در این‌جا به ذکر نمونه‌هایی از آن می‌پردازیم:

1. حفظ مکتب اسلام
به طور کلی ماهیت عاشورا احیای چهرة دگرگون شدة اسلام بود و خط‌مشی امام حسین(علیه السلام) برای تحقق و حفظ مکتب اسلام «شهادت» بود زیرا پیراستن چهره جامعة آن زمان و افشاء حکومت یزید و ماهیت سلطنت بنی امیه نیازمند فداکاری بود که الحق امام حسین(علیه السلام) و یارانش به خوبی از عهدة آن برآمدند. [1] امام حسین(علیه السلام) در حفظ اسلام نقش اساسی دارد و برخی این بحث را طبق این روایات نقل می‌کنند که پیامبر اکرمe فرمودند: «حسین از من است و من از حسینم» یعنی برپایی و باقیماندن اسلام به برکت حسین(علیه السلام) است.

پس گریه کردن برایشان زنده نگه داشتن هدف والای اوست. اینکه در روایت آمده است که کسی که خودش گریه کند یا دیگران را بگریاند بهشت برای اوست[2] برای آن است که مکتب اسلام و نهضت امام حسین(علیه السلام) حفظ شود بی‌دلیل نبود که رضاخان تمام مجالس عزا را ممنوع کرد. زیرا می‌دانست تا عزاداری‌ها صورت می‌گیرد نمی‌تواند به اهداف و مقاصد خود دست یابد.

2.تطهیر جان و تهذیب نفس
از دیگر ثمرات عزاداری تطهیر جان و تهذیب نفس است. [3] هر فردی که با اشک ریختن و دل سوزاندن بر مصایب اهل بیت عليهم‌السلام خود را شریک در غم ایشان بداند و این آرزوکه ای کاش من نیز همراه این خاندان در کربلا بودم درونش بوجود آید به تهذیب نفس رسیده و صفات زشت از وجودش زدوده می‌گردد و مورد عنایت و لطف خداوند قرار گرفته[4] و مصداق آیه شریفة « فِيهِ رِجَالٌ يُحِبُّونَ أَن يَتَطَهَّرُواْ وَاللّهُ يُحِبُّ الْمُطَّهِّرِينَ»- یعنی در آن مسجد مردان پاکی که مشتاق تهذیب نفوس خودند درآیند و خدا مردان پاک را دوست می‌دارد[5]ـ قرار می‌گیرد.

3. آشنایی با جهان‌بینی و معارف توحیدی
امام حسین(علیه السلام) فرمودند: «من أَتانالم یعدَم خِصلة مِن اَربع: آیَةُ محکمة و قضیة عادلة واخا مستفادا و مجالسةِ العُماءِ» کسی که به سوی ما بیاید ـ یعنی در مجالس ما شرکت کند از چهار فایده بهره‌مند می‌شود یکی از آنها اینکه با آیات محکم الهی و جهان‌بینی و معارف توحیدی آشنا می‌شود. [6]

آری در منطق امام حسین(علیه السلام) که برگرفته از منطق و سیره پیامبر اکرمe است می‌توان به جهان‌بینی الهی دست یافت و به نفی بندگی غیرخدا و اثبات اطاعت و بندگی محض خداوند متعال پرداخت. [7]

4. آموختن داستانهای عدالت‌آموز
یکی دیگر از سفارشات امام حسین(علیه السلام) برای شرکت در عزاداری‌ها «قضیة عادلة» می‌باشد. اگر ادراک عمیق معارف دینی میسر نبود فرد داستانهای عدالت‌آموز و عدالت‌محور را می‌آموزد . از آنها در مسیر درست زندگی کردن بهره می‌جوید.

5. فراگیری آداب برادری و دوستی
«واخامستفادا» اگر به هیچیک از دو مورد فوق‌الذکر دست نیافت و ادراک او در سطح پایین تری بود هماهنگی اجتماعی و آداب برادری و دوستی را فرا می‌گیرد. [8] همانگونه که در واقعة عاشورا شاهد نمونه‌های زیبای برادری در میان اصحاب امام هستیم.

6. مجالست با علما
«و مجالسة العلماء» اگر فرد نتوانست از دیگر ثمرات عزاداری بهره ببرد حداقل از همنشینی با عالمان و بزرگان دین برخودار می‌شود و مشکلاتش را در حضور ایشان رفع می‌کند و یا گرفتار مشکلات تازه نمی‌شود همنشینی با عالم از چنان ارزشی برخوردار است که پیامبر اکرمe در مورد آن می‌فرماید: «النظرُ إِلی وَجهِ العالِمِ عِبادَةٌ؛ نگریستن به چهرة عالم، عبادت است»[9].

7. نشر معارف اهل بیت عليهم‌السلام در بین مردم
مجالس عزاداری اهل بیت عليهم‌السلام روح معارف را در دلهای مسلمانان بر می‌انگیزد و موجب نشر علم و دانش می‌گردد و اگر روی اصول دین مجالس برپا گردند می‌توانند بهترین مدرسه برای مردم عوام باشند آنچه را که مردم بدان نیاز دارند بسته به امور دنیا و آخرت می‌توان در این مجالس فرا گرفت.

8. بی‌اهمیت جلوه‌گر شدن مصائب و دردهای خود
اگر انسان به یاد مصائب اهل بیت عليهم‌السلام باشد در مقابل مصیبت‌هایی که بر او عارض می‌شود تسکین می‌یابد و در برابر اندو‌ه‌های دیگر تسلی داده می‌شود زیرا مصائب دیگر در مقابل مصائب اهل بیت عليهم‌السلام بی‌اهمیت و آسان جلوه می‌کند.

البته توجه به این نکته ضروری است که عزادار نباید هرگونه حادثه تلخ و ناگوار را پیش روی خود مجسم سازد و اشک بریزد و نه اینکه افراد داغ دیده و رنج کشیده برای التیام دردهای خود گریه و ناله سر دهند زیرا محصول اشک ریختن برای امام حسین(علیه السلام) تعزیت ایشان است و محصول دیگر، تسلیت برای خود است. هرچند بهانه قرار دادن واقعة کربلا هم بی‌تأثیر نباشد[10] ولی اگر اشک خالصانه برای اهل بیت عليهم‌السلام ریخته شود دارای اثرات و برکات غیرقابل شمارش است.

9. تداوم امر به معروف و نهی از منکر
یکی از دلایلی که امام حسین(علیه السلام) به خاطر آن شهید شد امر به معروف و نهی از منکر بود و بالاترین مرتبه این امر شهادت امام است. با توجه به این نکته، خود این رخداد آشکار شدن نهایت و اوج مرتبه‌ی نهی از منکر است پس یکی از ثمرات عزاداری حقیقی فراگیری صحیح و به موقع امر به معروف و نهی از منکر است که وظیفة تک تک مسلمانان است. [11]

[1] تلخیص از ماهنامه قدر، شماره 14، ص26 و27.
[2] میرزاحسین نوری، تلخیص از لؤلؤ و مرجان، ص4 و عبدالحسین دستغیب، سیدالشهداء، ص7.
[3] ابراهیم ابراهیمی، تلخیص از آئین عزاداری، ص43 و44.
[4] تلخیص از ماهنامة قدر، شماره 14، ص25.
[5] سوره توبه، آیه 108.
[6] ابراهیم ابراهیمی، تلخیص از آئین عزاداری، ص45.
[7] برداشت از ماهنامة عتبات، ص15.
[8] ابراهیم ابراهیمی، برداشت از آئین عزاداری، ص45.
[9] محمدمحمدی، میزان الحکمه، ج8، ص3947.
[10] ابراهیم ابراهیمی، برداشت از آئین عزاداری، ص47-45.
[11] برداشت از ماهنامة قدر، شماره 14، ص26.

پ ن: تحقیق پایانی خانم ندا کرمی طلبه حوزه علمیه الزهرا گلدشت